Hướng dẫn đo pH đất: Các phương pháp và lưu ý cần biết

Độ pH của đất ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng hấp thụ dinh dưỡng của cây trồng. Do đó, việc kiểm tra chỉ số này giúp người làm vườn nắm rõ tình trạng đất, từ đó đưa ra giải pháp cải tạo phù hợp nhằm đảm bảo cây phát triển khỏe mạnh và đạt năng suất cao. Do đặc điểm của đất khác biệt so với nước nên cách đo pH đất cũng cần thực hiện theo phương pháp riêng. Thongtinkythuat.com sẽ chia sẻ đến bạn những cách đo pH đất chính xác và dễ áp dụng nhất.

Ý nghĩa chỉ số pH trong đất

Chỉ số pH là yếu tố then chốt phản ánh tính chất hóa học của đất thể hiện độ axit hay độ kiềm, từ đó ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng hấp thụ dinh dưỡng và sự phát triển của cây trồng. Dựa vào giá trị pH, người trồng có thể xác định tình trạng đất để kịp thời điều chỉnh, cải tạo cho phù hợp với loại cây đang canh tác.

Chỉ số pH là yếu tố then chốt phản ánh tính chất hóa học của đất thể hiện độ axit hay độ kiềm

Cụ thể, pH của đất được chia theo các mức độ:

• pH < 3,5: đất siêu axit
• pH 3,4 – 4,4: đất cực kỳ axit
• pH ~ 4,5: đất có tính axit rất mạnh
• pH 5,1 – 5,15: đất axit mạnh
• pH ~ 5,666: đất axit vừa
• pH 6,1 – 6,5: đất axit nhẹ
• pH 6,677 – 7: đất trung tính
• pH 7,4 – 7,8: đất hơi kiềm
• pH 7,9 – 8,4: đất kiềm vừa
• pH ~ 8,5: đất kiềm mạnh
• pH > 9,0: đất kiềm rất mạnh

Mỗi loại cây trồng sẽ thích nghi với một khoảng pH nhất định. Phần lớn cây trồng phát triển tốt trong môi trường có pH từ 5,5 – 7,5. Tuy nhiên, cũng có những loại cây đặc biệt chỉ phát triển tối ưu ở môi trường đất axit hoặc kiềm rõ rệt hơn.

Chỉ số pH của đất chịu ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố như: thành phần khoáng của đất, lượng chất hữu cơ, loại phân bón sử dụng, nguồn nước tưới, điều kiện thời tiết hay chính loại cây được trồng. Vì vậy, việc kiểm tra pH đất định kỳ là cần thiết để kiểm soát độ màu mỡ và đảm bảo điều kiện sinh trưởng tối ưu cho cây trồng.

Một số loại cây trồng và khoảng pH phù hợp:

Các phương pháp đo pH đất phổ biến

Dưới đây là một số phương pháp đo pH đất hiện nay bạn có thể áp dụng: 

Đo pH đất bằng giấy quỳ

Đây là phương pháp thủ công đơn giản, chi phí thấp và dễ thực hiện tại nhà hoặc ngoài đồng ruộng. Các bước tiến hành như sau:

Bước 1: Lấy mẫu đất

Chọn từ 3–5 điểm khác nhau tại khu vực cần đo, lấy đất ở độ sâu khoảng 10–20cm. Loại bỏ cỏ, đá vụn rồi trộn đều các mẫu lại với nhau.

Bước 2: Tạo hỗn hợp đất – nước

Cho khoảng 1 phần đất vào cốc sạch, thêm 2–3 phần nước cất (hoặc nước lọc tinh khiết) rồi khuấy đều để tạo hỗn hợp đất ẩm.

Bước 3: Sử dụng giấy quỳ

Nhúng giấy quỳ vào hỗn hợp đất ẩm hoặc áp trực tiếp lên bề mặt bùn đất. Chờ khoảng 30 giây đến vài phút cho giấy thấm và đổi màu.

Bước 4: So sánh với bảng màu

So màu giấy quỳ vừa đổi với bảng màu chuẩn pH đi kèm. Kết quả tương ứng sẽ cho biết mức độ axit hoặc kiềm của đất.

Bạn có thể sử dụng cách đo pH đất bằng giấy quỳ tím

Lưu ý: Phương pháp này chỉ cho kết quả tương đối và bị ảnh hưởng bởi tạp chất trong đất. Không nên dùng nước máy chứa clo hoặc chất tẩy rửa.

Đo pH đất bằng máy đo pH cầm tay

Máy đo pH là thiết bị chuyên dụng, có thể đo nhanh và chính xác độ pH của đất. Có hai cách dùng phổ biến:

Đo pH đất bằng mẫu sệt (trong phòng/labo)

Bước 1: Lấy và chuẩn bị mẫu đất

Lấy mẫu tại 5 điểm theo hình dấu cộng hoặc hình vuông (4 góc + 1 giữa). Mỗi điểm lấy từ độ sâu 0–30cm. Trộn đều, phơi khô, tán nhỏ và lọc sạch tạp chất.

Bước 2: Hòa mẫu với nước

Cho khoảng 100g đất đã chuẩn bị vào cốc, thêm 500ml nước cất. Khuấy đều, để lắng 30 phút, rồi lấy phần nước trong phía trên.

Bước 3: Đo pH bằng máy

Đưa đầu dò của máy vào phần dung dịch phía trên, chờ vài giây đến khi máy hiển thị kết quả. Vệ sinh đầu dò trước và sau mỗi lần đo.

Đo pH đất bằng mẫu sệt

Xem thêm: Top 5 máy đo pH cầm tay chất lượng tốt, dễ sử dụng

Đo trực tiếp tại hiện trường

Bước 1: Làm ẩm đất nếu khô

Đảm bảo đất đủ ẩm, nếu không hãy tạo lỗ và thêm nước cất trước khi đo.

Bước 2: Cắm đầu dò xuống đất

Đưa đầu dò vào vị trí cần đo đến độ sâu nhất định (5–10cm), tránh va chạm mạnh.

Bước 3: Đọc kết quả và vệ sinh đầu dò

Sau 3–5 giây, kết quả sẽ hiển thị trên màn hình. Lau sạch đầu dò sau mỗi lần đo để đảm bảo độ chính xác cho các lần sau.

Đo pH trực tiếp tại hiện trường

Đo pH đất bằng dung dịch hóa chất chỉ thị

Phương pháp dùng chất chỉ thị màu để xác định độ pH của đất, phù hợp với người không có thiết bị chuyên dụng.

Bước 1: Lấy mẫu đất

Chọn đất từ nhiều điểm, loại bỏ rác, cỏ và tạp chất. Trộn đều và cho vào chén hoặc ống nghiệm.

Bước 2: Thêm dung dịch hóa chất

Nhỏ vài giọt chất chỉ thị như Methyl Red, Bromthymol Blue, Phenolphthalein… vào mẫu đất pha loãng với nước cất.

Bước 3: Quan sát màu phản ứng

Dung dịch sẽ chuyển màu tùy theo độ pH trong đất.

Bước 4: So sánh màu với bảng chỉ thị pH

Dựa vào màu hiển thị, đối chiếu với bảng màu để biết chỉ số pH tương ứng.

Đo pH đất bằng dung dịch hóa chất chỉ thị

Lưu ý: Nên thao tác cẩn thận, tránh tiếp xúc hóa chất với tay và mắt. Phương pháp này chỉ cho kết quả gần đúng, không thay thế được máy đo chuyên dụng.

Xem thêm: Tìm hiểu nơi mua máy đo độ pH ở đâu chính hãng, giá tốt?

Một số lưu ý khi đo độ pH của đất

Khi tiến hành đo độ pH của đất, người trồng cần tuân thủ một số nguyên tắc cơ bản để đảm bảo kết quả chính xác và phản ánh đúng tình trạng đất thực tế:

• Chọn thời điểm đo phù hợp: Nên đo pH đất vào đầu vụ hoặc sau khi cải tạo đất để theo dõi hiệu quả canh tác.
• Lấy mẫu đúng kỹ thuật: Lấy đất từ nhiều vị trí đại diện, cùng độ sâu (thường 10–30cm), loại bỏ tạp chất, trộn đều trước khi đo.
• Đảm bảo độ ẩm của đất: Đất cần có độ ẩm vừa phải, không quá khô hoặc quá ướt để tránh sai lệch kết quả.
• Sử dụng nước cất khi pha mẫu: Tuyệt đối không dùng nước máy hoặc nước có chứa tạp chất gây ảnh hưởng đến độ pH.
• Vệ sinh thiết bị sau mỗi lần đo: Đối với máy đo hoặc đầu dò, cần vệ sinh sạch sẽ để tránh nhiễm chéo giữa các mẫu.
• Hiệu chuẩn máy đo định kỳ: Nếu sử dụng máy đo pH, cần hiệu chuẩn bằng dung dịch chuẩn pH 4.0 và 7.0 để đảm bảo độ chính xác.
• Đọc kết quả đúng thời điểm: Dù dùng giấy quỳ hay máy đo, cần đọc kết quả trong khoảng thời gian nhà sản xuất khuyến nghị.

Trên đây là hướng dẫn các cách đo pH đất và một số lưu ý cần biết khi thực hiện. Hy vọng qua bài viết này bạn sẽ biết thêm nhiều thông tin hữu ích cho bản thân.